Prawo autorskie – ustawa
Według ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych:
Przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór).
Oznacza to, że każda twórczość, nawet nieukończona jest objęta ochroną bez obowiązku wypełnienia jakichkolwiek formalności. Inaczej to wygląda w przypadku odkryć, idei, procedur, metod i zasad działania oraz koncepcji matematycznych, które nie są chronione prawem autorskim.
Tłumaczenia, aranżacje i interpretacje dzieła powinny odbywać się za zgodą autora, ale z drugiej strony dozwolone jest inspirowanie się cudzym utworem i tworzenie własnego działa. Jak więc nawigować w tak skomplikowanym prawie?
Prawa autorskie do logo – jak nabyć je zgodnie z prawem? Sprawdź nasz artykuł!
Jak działa prawo autorskie?
Najlepszym rozwiązaniem jest znajomość całej ustawy, ale najbardziej interesującą nas częścią aktu prawnego jest rozdział trzeci mówiący, kiedy z utworu można korzystać, tak aby prawo autorskie zostało nienaruszone.
Prawo autorskie- najważniejsze pojęcia
Dozwolone jest rozpowszechnianie treści w mediach dla celów informacyjnych, jednak warto tutaj zwrócić uwagę na często wykorzystywane słowo “aktualnych”. Wypowiedzi, fotografie, sprawozdania i artykuły wolno rozpowszechniać, jedynie jeśli są sprawami bieżącymi. Kiedy kończy się ten czas? W zależności od tego czy dalej budzi emocje społeczne i jest dalej szeroko omawiany.
Domena publiczna – to dobra, z których każdy może korzystać. Dlaczego w tym przypadku prawo autorskie nie obowiązuje? Utwory stają się częścią domeny publicznej, gdy majątkowe prawa autorskie wygasają lub nigdy nie powstały, warto tutaj dalej pamiętać o osobistych prawach autorskich, czyli korzystając z utworu należy go opatrzyć w imię i nazwisko twórcy. Ważne jest tutaj dokładne sprawdzenie, czy korzysta się z oryginału czy interpretacji lub tłumaczenie, ponieważ dla każdego z nich liczy się 70 lat od śmierci autora.
Utwory zależne – to utwory stworzone na podstawie innego dzieło. Można tutaj wymienić przeróbki, tłumaczenia i adaptacje. Do stworzenia takiego rodzaju dzieła dalej wymagana jest zgoda autora.
Dozwolony użytek – prawo do bezpłatnego korzystania z rozpowszechnionego utworu. Dzielimy je na:
dozwolony użytek prywatny – odnosi się do korzystania z danego dzieła przez krąg osób posiadających relację. W takiej sytuacji możemy bez problemu pożyczyć siostrze lub koleżance książkę.
Dozwolony użytek publiczny – pozwala na korzystanie z utworów szerszej grupie osób, jednak musi to być poparte celami istotnymi społecznie.
Licencje – w zależności od konkretnej licencji dozwolone będzie bezpłatne korzystanie z utworów. Oczywiście mając na uwadze, że postąpimy zgodnie z zasadami konkretnej licencji. Licencje, które można wymienić to:
- CC0,
- CC BY,
- CC NC,
- CC SA,
- CC ND,
a w znajomość dwóch ostatnich liter wyjaśni nam, czy można wykorzystać utwór komercyjnie, czy należy załączyć imię i nazwisko autora, czy utwór można zmieniać itp.
Co robić, aby prawo autorskie w internecie nie było przez nas łamane?
Często nie postępuje się zgodnie z prawem przez niejasności lub jego nieznajomość, co niestety nie zwalnia nas z późniejszych konsekwencji prawnych. Najbardziej bezpiecznym zachowaniem jest nie udostępniać treści, jeśli nie znamy ich pochodzenia, rodzaju licencji lub autora. Szczególnie w Polsce należy być ostrożnym pod tym kątem, ponieważ kary związane z tym, że ktoś łamie prawo autorskie są jedynymi z bardziej surowych w Europie.